Albert Bandura, kanadyjski psycholog o polskich korzeniach przeciwstawił się teorii Burrhusa Skinnera (czołowego behawiorysty XX wieku), mówiącej o konieczności stosowania pozytywnych wzmocnień w celu modyfikacji zachowania. Twórca socjobehawioryzmu oraz teorii społeczno-poznawczej wykazał, że ludzie mogą uczyć się niemalże wszystkich rodzajów zachowań nie doświadczając bezpośredniego wzmocnienia (= czynnika zwiększającego prawdopodobieństwo reakcji). Bandura proponował koncepcję wzmocnienia zastępczego, czyli…
uczenia się zachodzącego poprzez obserwowanie zachowania innych ludzi i jego następstw; uczenie się nie musi odbywać się na drodze bezpośredniego doświadczenia
[D.P. Schultz, S.E. Schultz, Historia współczesnej psychologii, Kraków 2008, s. 341]
Wielokrotnie słyszysz, że najlepiej uczyć się na własnych błędach. Tylko po co? Człowiek posiada zdolność do antycypowania i oceniania konsekwencji zachowań. Istnieją na to bardzo proste recepty:
- czytaj książki – traktuj ich treści jak osobiste doświadczenie, z którego możesz wynieść naukę
- oglądaj filmy – wczuwaj się w bohaterów i współodczuwaj ich emocje
- obserwuj i słuchaj ludzi wokół – nie myśl, że tylko im może przytrafić się jakieś nieszczęście
- dokonuj wizualizacji – wyobrażaj sobie, jak zachowałbyś się w danej sytuacji, co byś powiedział, jakiego tonu głosu byś użył, jakie wykonywałbyś gesty
- dokonuj autorefleksji – zastanawiaj się nad swoim zachowaniem, swoim życiem, pragnieniami i oczekiwaniami, relacjami z innymi
- pytaj! jesteś tutaj – możliwe, że szukasz odpowiedzi na nurtujące cię pytania. Jeśli nie napiszesz – nic się nie zmieni, jeśli się odważysz – może zmienić się wszystko!
Koncepcja Alberta Bandury odnosiła się głównie do społecznego uczenia się, czyli wpływu, jaki wywiera na nas obserwowanie zachowań innych osób, szczególnie w podobnym wieku, tej samej płci i podobnych do naszych problemach.
Z pojęciem wzmocnienia zastępczego ściśle łączy się poczucie skuteczności:
poczucie szacunku do siebie i własnej kompetencji w zmaganiach z problemami życiowymi
[D.P. Schultz, S.E. Schultz, Historia współczesnej psychologii, Kraków 2008, s. 342]
Myślę, że wiele problemów, z jakimi przychodzimy po pomoc do terapeuty nie miałoby miejsca, gdybyśmy na starcie posiadali poczucie skuteczności. Jeśli nie uwierzysz, że w wielkim stopniu możesz wpłynąć na sytuację, w jakiej się znalazłeś, masz mniejsze szanse na rozwiązanie problemu i osiągnięcie sukcesu. Otóż badania Bandury wykazały, że
przekonanie o własnym poziomie skuteczności wpływa na wiele aspektów naszego życia. Na przykład ludzie o wysokim poczuciu skuteczności na ogół otrzymują lepsze stopnie, rozważają więcej możliwych dróg kariery, odnoszą większe sukcesy w pracy, wyznaczają sobie wyższe cele osobiste i cieszą się lepszym zdrowiem fizycznym i psychicznym
[D.P. Schultz, S.E. Schultz, Historia współczesnej psychologii, Kraków 2008, s. 343]
Powodzenia 🙂
Jan
4 września 2016 @ 19:08
Bardzo interesująca notka, z niecierpliwością czekam na kolejne!
admin
4 września 2016 @ 19:13
Panie Janie,
niezmiernie cieszy mnie fakt, że stał się Pan stałym czytelnikiem Notatnika 🙂
Pozdrawiam serdecznie!